Khớp thái dương hàm là khớp động duy nhất của phần sọ mặt, khớp bao gồm diện khớp của xương hàm dưới và diện khớp của xương thái dương cùng các thành phần khác như bao khớp, dây chằng khớp, đĩa khớp, mô sau đĩa. Khớp thái dương hàm có vai trò quan trọng, giúp cho hàm đóng, mở để thực hiện các hoạt động như ăn, nói, nuốt,...

Viêm khớp thái dương hàm (còn gọi là rối loạn khớp thái dương hàm, viêm khớp hàm thái dương) là bệnh lý rối loạn khớp hàm và các cơ mặt xung quanh dẫn đến tình trạng đau có chu kỳ, co thắt cơ, mất cân bằng khớp nối giữa xương hàm và xương sọ, chức năng của khớp thái dương hàm bị suy giảm làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Viêm khớp thái dương hàm là một bệnh khá phổ biến, có thể xảy ra ở tất cả mọi đối tượng. Tuy nhiên, nữ giới dậy thì và mãn kinh có tỉ lệ mắc bệnh cao hơn.

1.1 Các triệu chứng bệnh viêm khớp hàm thái dương

Hiện tượng đau khớp thái dương hàm xảy ra ở một hoặc hai bên mặt. Ban đầu chỉ là những cơn đau nhẹ, tự khỏi. Nhưng khi bệnh tiến triển nặng, bệnh nhân sẽ gặp những cơn đau liên tục, dữ dội, đặc biệt là khi ăn và nhai.

Các cơn đau ở trong và xung quanh tai, người bệnh khó mở miệng, đóng miệng, khó khăn khi cử động hàm. Khi mở miệng hoặc nhai có thể phát ra tiếng kêu khớp, người bệnh thường phải ngậm miệng lệch sang một bên gây mỏi hàm, mặt cắn không đều.

Nếu khớp thái dương hàm đang bị đau, khi nhai đau tăng lên và xuất hiện các tiếng kêu lục cục là bệnh đã ở giai đoạn nặng, cần nhanh chóng được điều trị kịp để tránh các biến chứng bệnh.

Các triệu chứng khác như đau đầu, nhức mặt, mỏi cổ, đau tai, nhức thái dương, mệt mỏi, viêm khớp thái dương hàm nổi hạch ở một hoặc hai bên, phì đại cơ nhai ở bên khớp bị viêm làm khuôn mặt bị phình to, mất cân đối.

Bệnh viêm khớp thái dương hàm có thể gây ra biến chứng giãn khớp, khi khớp bị giãn thì rất dễ xảy ra nguy cơ trật khớp, dính khớp. Khi đó các đầu khớp bắt đầu thoái hóa sẽ sẽ có hiện tượng dính giữa đĩa khớp với các đầu xương, biến chứng nguy hiểm nhất có thể xảy ra là thủng đĩa khớp. Thủng đĩa khớp nếu không được điều trị sẽ làm phá hủy đầu xương và xơ cứng khớp, bệnh nhân sẽ không thể há miệng được.

1.2 Nguyên nhân viêm khớp hàm thái dương

Có nhiều nguyên nhân có thể gây viêm khớp thái dương hàm, trong đó nguyên nhân hàng đầu là các bệnh lý về xương khớp như thoái hóa khớp,viêm khớp dạng thấp, nhiễm khuẩn khớp,... Trong đó, viêm khớp dạng thấp là nguyên nhân chiếm 50% các trường hợp viêm khớp thái dương hàm. Các nghiên cứu cho thấy, khớp thái dương hàm là khớp bị tổn thương sau cùng do thoái hóa khớp, sau khi viêm ở các khớp bàn cổ tay, khớp gối, khớp khuỷu. Viêm thái dương hàm do thoái hóa khớp thường xảy ra ở người cao tuổi, có nhiều khớp xương đã bị thoái hóa.

Nguyên nhân phổ biến khác là chấn thương vùng hàm mặt do tai nạn giao thông, bị ngã khi lao động hoặc va đập khi chơi thể thao.

Các động tác như há miệng quá rộng đột ngột, nghiến răng lúc ngủ hay nhai kẹo cao su làm siết chặt hàm, tạo áp lực lớn tác động lên khớp thái dương hàm cũng làm tăng nguy cơ gây viêm.

Ngoài ra, hiện tượng răng mọc lệch, mọc chen chúc hoặc các can thiệp như nhổ răng hàm, nhổ răng khôn, các sang chấn tâm lý, stress đều có thể gây viêm khớp thái dương hàm.

Việc điều trị viêm khớp thái dương hàm tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Để giảm đau khớp và đau các cơ, bệnh nhân sẽ được chỉ định một số thuốc như: thuốc giảm đau Paracetamol, các thuốc NSAIDS như Meloxicam, Diclofenac, các thuốc kháng viêm corticoid, thuốc giãn cơ Eperisone,... Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp vật lý trị liệu như chiếu tia hồng ngoại, xoa bóp cơ, chườm nóng để tăng hiệu quả điều trị.

Nếu các tác nhân răng hàm mặt là nguyên nhân gây bệnh, người bệnh sẽ được điều trị bằng các phương pháp chỉnh hình như niềng răng, nhổ bỏ răng, điều chỉnh khớp cắn, phục hình thẩm mỹ răng hoặc phẫu thuật xương ổ răng,...

Nếu người bệnh đáp ứng tốt với điều trị thì bệnh có thể khỏi sau vài ngày, tuy nhiên các trường hợp bệnh nặng, nguyên nhân phức tạp quá trình điều trị có thể kéo dài cả năm, đôi khi phải sống chung với bệnh suốt đời.

Để đề phòng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp thái dương hàm, nên hạn chế ăn các thức ăn quá cứng hoặc quá dai, tránh các thói quen xấu như nghiến răng, cắn chặt răng, cắn móng tay, chống cằm. Chỉnh nha, phục hồi răng nếu khớp cắn bị lệch, răng chen chúc, xô đẩy hoặc mất răng. Khi stress nên có các hình thức thư giãn, giải trí phù hợp.